De eerste bijeenkomst is geweest in oktober. Toen hebben we met elkaar kennisgemaakt, het thema verkend en eigen vragen geformuleerd.
We zetten het leerhuis voort in de eerste drie maanden van 2017. De data van de volgende bijeenkomsten zijn: 19 januari, 2 februari, 16 februari, 2 maart, 9 maart en 30 maart 2017.
Als u belangstelling heeft, u kunt nog meedoen. In het Trefpunt ligt een intekenlijst op de balie, maar u kunt ook bellen of mailen met de scriba 0592-580206 of peerweijd@telfort.nl.
Op 19 januari gaan we het hebben over de rol van wij-zij denken. Bij allerlei uitingen van geweld vormt wij-zij denken de basis. Blijkbaar moet je eerst een groep mensen als ‘anders dan jijzelf’ gaan zien voordat je overgaat tot geweld. We lezen een aantal teksten uit het boek van Colet van der Ven, waarin de rol van wij-zij denken duidelijk wordt gemaakt. Vervolgens gaan we kijken hoe dat bij onszelf werkt: wanneer ben ik zelf bezig te denken in termen van wij-zij? Welke gevoelens roept dat bij mij op en welke impulsen tot handelen zijn eraan verbonden? Komt wij-zij denken ook in de Bijbel voor en zo ja, is dat in negatieve of in positieve zin?
Op 2 februari gaat het over de vraag wat de oorzaken zijn van geweld. Waardoor worden mensen tot daders? Zijn het de omstandigheden? Liggen de oorzaken vooral in de opvoeding, in karakter of in een combinatie van factoren? Ook nu lezen we uit het boek van Van der Ven en gaan we ook bij onszelf te rade: wanneer zou ik zelf wel eens iemand iets willen doen? Wat maakt dat het zover niet komt? Het zal ook gaan over de vraag: is het een kwestie van geluk hebben als je geen dader wordt en een kwestie van pech als je dat wel wordt? Maar ben je dan wel verantwoordelijk? Ook zal de vraag aan de orde komen of (monotheïstische) religies eerder aanzetten tot geweld dan niet-religieuze levensovertuigingen.
Op 16 februari gaan we kijken naar de manier waarop slachtoffers omgaan met het hun aangedane geweld. Hoe leven ze daarna verder en op welke manier kijken ze naar de daders? Wat gebeurt er met de menselijke waardigheid als je slachtoffer of juist dader van geweld bent? We lezen over Jean Améry die ervan overtuigd is dat wrok het enige juiste antwoord is op aangedaan geweld. En over Imre Kertesz, die van mening is dat je ook midden in het geweld nog gelukkig kunt zijn. Natuurlijk komt hier ook de vraag naar vergeving aan de orde.
Ook nu denken we ook weer na over onszelf. Hoe ga ik om met onrecht dat mij is aangedaan? Hoe denk ik over de waardigheid van slachtoffers en van daders? Vind ik dat ik altijd moet vergeven, zoals Jezus ons lijkt op te dragen? Of is het juister om dat niet (altijd) te doen?
Op 2 maart kijken we naar een gedeelte uit de film over Hannah Arendt. Zij was aanwezig bij het proces tegen Eichmann in Jeruzalem en schreef daarover een uitgebreid verslag. Dit was indertijd zeer omstreden. Haar verslag benadrukt de gewoonheid van Eichmann en haar conclusie was: alle mensen zijn potentieel daders. Kwaad is eigenlijk heel banaal. Naar aanleiding hiervan staat de vraag centraal: zijn daders een ‘speciaal soort mensen’? Of zijn het mensen die niet zelf nadenken? Verschillende visies komen langs, maar natuurlijk is het vooral de bedoeling dat we uiteindelijk zelf nadenken over deze vraag. Heeft Abel Herzberg gelijk dat heel veel mensen en misschien ook wij zelf het allereerst in de Joodse godsdienst gegeven gebod om de naaste lief te hebben eigenlijk niet verdragen?
De twee laatste bijeenkomsten (op 9 en 30 maart) gaan vooral over de vraag: hoe maken we ons weerbaar tegen geweld? Daarbij gaat het vooral om onze eigen neiging tot geweld. Is het vermogen tot empathie aangeboren en zo ja, hoe ontwikkel je dat dan?
Welke rol spelen emoties? Kunnen we spreken van een voortgaande evolutie, met andere woorden: worden wij steeds betere mensen en gaat het eigenlijk goed met de wereld? Wat kunnen we eraan doen om deze ontwikkeling te bevorderen? Hoe oefen je je geweten? (Hoe) Spelen onze kerkdiensten daarin een rol?